દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લો

દેવભૂમિ દ્વારકા

મુખ્ય મથક- ખંભાળિયા

v  ખંભાળિયા તેના શુદ્ધ ઘી માટે જાણીતું છે.

દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લાની સરહદ:

ઉત્તરે કચ્છનો અખાત, પૂર્વમાં જામનગર જિલ્લો, દક્ષિણમાં પોરબંદર જિલ્લો અને પશ્ચિમમાં અરબસાગર આવેલો છે.

તાલુકાઓ:  1. ખંભાળિયા 2.દ્વારકા(ઓખામંડળ) 3.ભાણવડ 4.કલ્યાણપુર

      [તાલુકાઓ યાદ રાખવાની ટ્રીક: ખભા દ્વારા ભાણાનું કલ્યાણ કરો દેવ]

દ્વારકા-

v           દેવભૂમિ દ્વારકા  જિલ્લાની રચના  જામનગર             જિલ્લામાંથી કરવામાં આવી હતી.

v           દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લાને સૌથી વધુ ટાપુઓ            અર્થાત્ બેટ પ્રાપ્ત થયા છે.

v         પ્રાચીન ‘દ્વારાવતી’ તરીકે ઓળખાતા દ્વારકાની            સ્થાપના શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

    કહેવાય છે કે, શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા સ્થાપિત દ્વારકા               દરિયામાં ડૂબી ગઇ છે.

v        જેના અવશેષો વર્ષ 1980માં સંસોધન દરમિયાન       મળી આવ્યા છે.

v        જેની પૃષ્ઠિ પુરાતત્વવિદ ડૉ. એસ.આર.રાવ દ્વારા       થઇ છે.

v.      ૮મી-૯મી સદીમાં જગદગુરુ શંકરાચાર્ય દ્વારા            સ્થાપિત ચાર પીઠમાંની એક ‘શારદાપીઠ’ અહીં          આવેલી છે.

v         અહીં લગભગ 13મી સદીમાં બંધાયેલા                    દ્વારકાધિશનું  સાતમાળનું મંદિર છે. જ્યાં                  ચોથામાળે અંબાજીની પ્રતિમા તથા પાંચમામાળે      72 કોતરણીવાળા સ્તંભો પર “લાડવા મંડપ”              આવેલો છે. નજીક્માં રૂકમણીજીનુ મંદિર પણ        આવેલું છે.

v        દ્વારકામાં વલ્લભાચાર્ય ગોસાઇજીની બેઠક પણ         આવેલી છે.

v  શંખોદ્વાર બેટ-

v       તે ‘બેટ દ્વારકા’ તરીકે પણ ઓળખાય છે.

v      અહીં શ્રીકૃષ્ણએ શંખ નામે એક અસુરનો ઉદ્ધાર        કર્યો હતો તથા અહીં શંખ પણ ખૂબ જ મળી આવે    છે, તેથી તે શંખોર બેટ તરીકે ઓળખાય છે.

v     શંખોદ્વાર બેટનો વિસ્તાર જે દારૂકાવન તરીકે           ઓળખાય છે, ત્યાં 12 જયોતિર્લિંગોમાંનું એક   “નાગેશ્વર જયોતિર્લિંગ” આવેલું છે.

v    અહીં શ્રીકૃષ્ણની પટરાણીઓના બે કે ત્રણ માળના     પાંચ મહેલો છે.

v    અહીં મત્સ્યાવતારનું મંદિર છે.

v    શંખોદ્વાર બેટ પર આવેલાં ગોપીતળાવની માટી         ગોપીચંદન તરીકે ઓળખાય છે.

હાલાર-

v    બરડા ડુંગરથી દક્ષિણ – પશ્ચિમ દિશામાં દેવભૂમિ     દ્વારકાના દરિયા કિનારા સુધીનો ભાગ હાલાર             કહેવાય છે. તેમાં જામનગર જિલ્લાનો પણ થોડો       ભાગ આવે છે.

મીઠાપુર-

v     ટાટા કેમિકલ્સનું સોડાએશ અને કોસ્ટિક સોડા            બનાવવાનું કારખાનું આવેલુ છે.

v     મિઠાપુર પાસે “મિલિયોલાઇટ” નામનો ચૂનાનો         પથ્થર, ઉપરાંત જિપ્સમ, કેલ્સાઇટ વગેરે મળી          આવે છે.

ધૂમલી-

v    ભાણવડ પાસે આવેલુ ખંડેર થઇ ગયેલા મંદિરનું         શહેર એટલે ‘ધૂમલી’

v     ધૂમલીમાં “નવલખા મંદિર” આવેલું છે, જે લગભગ    અગિયારમી - બારમી સદીમાં બંધાયેલું છે. આ          ઉપરાંત ધૂમલી આશાપુરા માતાનું મંદિર આવેલું        છે.

v      જેઠવા અને સેંધવ વંશ સાથે સંકળાયેલ ધૂમલી          હાલ ભાણવડ તાલુકામાં આવેલ છે.

v      આ ઉપરાંત ભાણવડ નજીક કિલેશ્વર મહાદેવ            મંદિર છે.

મુખ્ય નદીઓ-

v      સની અને ગોમતી નદી.

સિંચાઇ યોજના-

v      સની ડેમ

ખેતી-

v      બાજરી, જુવાર, મગફળી

ખનીજ-

v       ઓખા મંડળના કિનારેથી બોક્સાઇટ મળી આવે         છે. જેમાંથી એલ્યુમિનિયમ બનાવવામાં આવે છે.       જેમાં કલ્યાણપુર, ભાણવડ અને ખંભાળિયા મુખ્ય     છે.

વન્ય જીવસૃષ્ટિ-

v     મરીન નેશનલ પાર્ક અને અભયારણ્ય, તા.                 ઓખામંડળ. (અભયારણ્યમાં જામનગર                   જિલ્લાનો પણ ભાગ સમાવિષ્ટ છે.)

v       મહાગંગા પક્ષી અભયારણ્ય, તા.કલ્યાણપુર

રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગ-

v       રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગ નંબર-8(E) (નવો નંબર 51)           પસાર થાય છે.

મેળા-

v        દ્વારકાનો જન્માષ્ટમીનો મેળો.( શ્રાવણ વદ               આઠમ)

મ્યુઝિયમ/વિદ્યાપીઠ-

v     ઈન્ડોલોજીકલ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યુટ, શારદાપીઠ,           દ્વારકા(ગ્રંથાલય)

રિસર્ચ સ્ટેશન અને વિજ્ઞાન કેન્દ્ર –

v       ડ્રાય ફાર્મિંગ સ્ટેશન, ખંભાળિયા.

v.    ગુજરાત ફિશરીઝ એક્વેટિક સાયન્સિઝ રિસર્ચ          ઇન્સ્ટિટ્યુટ, ઓખાબંદર

કુંડ/તળાવ-

  રત્ન તળાવ ( બેટ દ્વારકા.

બંદરો-

 ઓખા, બેટ દ્વારકા, પોશિત્રા, વાડીનગર, સલાયા.